Kallakesar 2 (kamolov)
Chamasi qirq daqiqa ichida Mehmonali chuqurni ko'mib, tuproqni tekislab, gilamni qaytadan joyiga to'shadi-yu, harsillagancha qariya va barzangi o'tirgan stol qarshisiga yaqin bordi.
— Barakalla-a, — deya yoqimsiz tirjayish qildi Soli ota. — Bo'larkan-ku! Qani, endi kursiga cho'k!
Mehmonali ko'rsatilgan kursiga cho'kib bir qariyaga, bir barzangiga javdiradi.
Tizza-yu, qo'llarigacha titrashdan to'xtamagandi. Titroq ustun kelayotganini sezdirmaslik, o'zini qo'rqoq ko'rsatmaslik uchun qattiqroq lab tishladi.
— Bilding-a nima ko'mganingni? — o'rtadagi jimlikni buzib so'radi qariya. — Yo tonasanmi?
— Tonmayman, — dedi bosh egib Mehmonali. — Murda ko'mdim chuqurga… Endi… Kelishganimizdek haqimni bersangiz, ketsam!
— Nima?.. Ketsam? Qaerga? Katta xolangnikigami? Qara, Mo'ydinboy buning gapini! Ketarmish!..
Mo'ydin Mehmonaliga nafrat nazari bilan boqib oldi-da, qariyaning gapini ma'qulladi.
— Ahmoq, ovsar-da, boy ota, — dedi u yoqimsiz hiringlab. — Og'ayni, ish endi boshlanadi! Bu dengizdan tomchi xolos.
— Menga qara, bola, — gapni ilib ketdi Soli ota shosha-pisha stol chetidagi qog'oz va ruchkani qo'liga olib. — Tonmasliging ma'qul. Erkak degan qilgan ishidan, gapirgan gapidan tonmasligi kerak. Endi manavi savil qolgur qog'ozga tilxat yozib berasan.
Shunday deb qariya qog'oz va ruchkani Mehmonalining qo'liga tutqazdi.
— Nima deb yozishim kerak? — so'radi Mehmonali. — Aytavering!
— Men — unga shoshilmay yozajak matnini o'qiy boshladi qariya. — Falonchi falonchiyev falon kuni falonchi falonchiyevning falonchi degan yolg'iz qizini o'n oydan beri zo'rlab kelganimni, ayol homilador bo'lib ko'zi yorigach, aybimni yashirish uchun ikki haftalik chaqaloq farzandimizni o'ldirib, hovli yerto'lasiga ko'mib yuborganimni tan olaman…
— A-axir… Bu… Axir…
— Yoz deyildimi, yozgin-da, xonasalot! — baqirib berdi qariya norozilik bildirish uchun og'iz juftlagan Mehmonaliga. — Bo'l tez! Yo Mo'ydin akangning tayog'ini yeging kelyaptimi? Agar qaysarlik qilsang, o'sha o'zing kovlagan chuqurga tiriklay ko'mvoraman! Mana shu qo'llarim bilan ko'mvoraman seni! Yo melisaga topshiraman, qamalib ketasan! Qamoqda chiritaman!.. Yoz dedim!!!
Ha, Mehmonali qo'lidagi bir parcha qog'ozga bitilgan tilxatni yozib, o'zi uchun rosmana qabr hozirlab qo'yganini idrok eta boshlagandi. Lekin qarshilik ham qila olmasdi. Jon shirin. Qolaversa, shuni ham yozib qo'liga topshirsa, Soli ota qo'yib yuborishidan umid qilardi…
Yozdi, imzosini ham qo'ydi. Undan keyin Mo'ydin guvohlik qilganini tirkab imzo chekdi. Va nihoyat oq qog'oz Soli otaning qo'liga tegdi.
* * *
— Borakallo-o, borakallo, — deya qog'ozni qo'yinga urdi Soli ota. — Ana endi bitta ishimiz qonuniy bo'ldi. Sen endi qochib hech qaerga bora olmaysan. Men nima desam, shuni bajarasan. Xudo ko'rsatmasin, qochishga urinsang bormi, xuddi shu qog'ozni melisaga topshiraman-u, seni qamatvoraman. Yo ishonmaysanmi?
Mehmonali indamay yer chizdi. Bilib turardi. Qariya uning jon yeridan tutdi. Tutganda ham juda qattiq, ustamonlik, zo'rlik bilan tutdi. Haqiqatan, qochib hech qaerga bora olmaydi. Amerikaga qarab qochgan taqdirda ham birpasda tutib olishadi. Qolaversa, qishloqdagi qo'shnilari Salim traktorchidan eshitgani bor. U birovni bo'g'ib o'ldirib o'n yil o'tirib kelgan. Aytgandiki, nomusga tegish, zo'rlash bilan qamalganlarni turmada hezalakka aylantirib yuborisharkan. Qariya bularni ham bilsa kerak hoynahoy…
«Ablah, ko'zing chiqqur cho'qqisoqol! — qalban faryod chekardi Mehmonali. — Xudodan qo'rqmaskan-ku bu chol! Meni bo'htonga belab, naq giribonimdan oldi. Ana endi zanjirlasayam, non bermay tomorqada itday ishlatsayam Mehmonali miq eta olmaydi. Boya qariya qul qilib olganini tan olmagan bo'lsa, endi to'liq amin bo'ldi. Soli ota bo'ynimga o'ta jiddiy aybni qo'yib tashladi. Tilxatdan tonvorgan taqdirdayam chuqurga ko'milgan go'dakning tanasida barmoq izlarim qolgani tayin. Shuning o'zi sabab bo'la oladi. Juda jirkanch, xavfli, qahraton sovug'idan-da sovuqroq aybni bo'ynimga qo'ydi bu xunasa…»
— Ota, mana, hamma talabingizni bajardim, — dedi baribir ozodlikdan umid qilib Mehmonali. — Qo'yvora qoling meni endi! Iltimos, hali hujjatimni topishim kerak!..
Unga javoban Soli ota masxaraomuz tirjayish qildi. So'ngra yer ostidan Mehmonaliga razm solgancha bir necha o'n soniya sukutga toldi va daf'atan boshini ko'tardi.
— Yo'q, ketishdan umidni uz, bolam, — deya shivirladi u. — Buyog'iga o'ligimiz ham, tirigimiz ham bir. Men nima desam, shuni qilasan… Yo'q, seni qullikka mahkum qilmayman. Ozodlikda yurasan. Biroq men aytgan so'qmoqdan, men ko'rsatgan ko'chadan yurasan. Nima qilishing kerakligini yo'l-yo'lakay o'zim aytaman. Hozir esa…
Qariya ilkis Mo'ydin tomonga yuz burdi.
— Mo'ydin, sen mashinangda tez borgin-da, ichkilik, gazak, yeguliklar deganday sotvol. Keyin Mo''tabarnikiga boraver. Biz o'sha yerda bo'lamiz bu yigit bilan.
— Xo'p bo'ladi, ota, — Mo'ydin dast o'rnidan qo'zg'alib ikki qo'lini ko'ksiga qo'ydi. — Yest qilamiz hammasini!
— Ha, shunday qil! Harqalay, bu yigit murda ko'mdi. Asabiylashayotgandir, qo'rqayotgandir. «Istires»lari chiqsin, mayli!..
* * *
Mo'ydin ketdi. Soli ota ehtiyotini qildimi, Mehmonali yozib bergan tilxatni ham uning qo'liga tutqazib yubordi.
«Bu barzangi o'g'li desam, o'g'liga o'xshamaydi, — o'ylardi Mehmonali qariyaning mashinasida ketib borarkan. — Ammo unga qattiq ishonarkan. Barzangiyam aytganini qilyapti. So'rasammikan? Ie, hozir qaerga oboradi-yu, yana boshimga ne kunlarni soladi bu qari tulki. Bilishga haqqim bor-ku axir!.. Yo shartta eshikni ochib o'zimni pastga tashlasammikan? Tilxatiniyam, o'ziniyam boshini yerdi bu sassiq chol. Qamata olmasdi ham. Ammo… Men o'lib ketsam, kim kuyadi? Kim o'ligimni odambashara qilib ko'madi? Hech kim. Nari borsa, katta bir chuqur kovlashadi-da, tuzalmas kasalga yo'liqqanlar qatorida ko'mib tashlashadi. Kimdir tepamga kelib tilovat ham qilmaydi. Yaxshi-yomonlarning oyoqlari ostida qolib ketaman… Yo'q, men ortga chekinmasligim kerak. Bu cholning miyasida yana qanday balolar aylanayotganini ko'rishim kerak. Bir kunmas-bir kun menga ko'rsatgan kuni, gunohlari uchun jazo topishiga guvohlik qilishim kerak…»
— Ota, bir gap so'rasam bo'lar? — dedi Mehmonali tavakkal boshini ko'tarib. — Yo bungayam ruxsat yo'qmi?..
— So'ra, darding ichingda qolib ketmasin tag'in, — dedi zaharxandalik bilan qariya. — Yana nima qilib beray sen nodonga?
— Boyagi barzangi o'g'lingizmi?
— Mo'ydinni aytyapsanmi? O'g'limdanam yaqinroq. Katta ammamning kenjasi. Lokigin uning jahlini chiqarib yurmagin yana. Juda tezob yigit. So'yvorishdanam toymaydi u qurmag'ur…
— Hozir qaerga ketyapmiz? Tilxat dedingiz, yozib berdim, ko'm dedingiz, ko'mdim. Tag'in nima qilishim kerak? Qo'yvorsangiz, ishga chiqib ketardim. Axir…
— Bas, — gapni kesdi Soli ota. — Haddingdan oshaverma, bola! Ja indamasa… Mendaqangi hotamtoyni topib bo'psan! Katta xolangnikiga borasanmi?
— Unda ayting-da nima ishligini! Menam odamman-ku, axir, ota!..
Soli ota Mehmonalining so'nggi gapidan keyin sal shashtidan tushdimi, mashinani to'xtatdi-da, yonida o'tirgan Mehmonalining yelkasiga qoqdi.
— Iqboling borakan, bolam, — dedi sovuq kulimsirab. — Hademay manzilga yetaylik, o'zing ko'rasan. Qo'rqma, afsuslanmaysan! Menga rahmat deysan hali, ha!..
Mehmonali javob bermadi.
Asabiy lab tishlagancha tashqariga bosh burdi.
* * *
Ular to manzilga yetguncha miq etishmadi. Mehmonali xayolan oldinda o'zini kutishi mumkin bo'lgan ko'ngilsizliklarni tasavvur etar, qalbini afsus va nadomat o'ti kuydirardi. Qishloqdan chiqib begona shaharga kelganlariga pushaymonlar yerdi.
«Tog'am ko'chalar, hech bo'lmasa, dalalardagi tashlandiq shiyponlarga ega chiqmasdi-ku, — derdi xayolan. — Nega o'sha yerda qolmadim? Dalalarda ishlasam, yoki birovlarnikiga mardikor bo'lib yollansam ham teshib chiqmasdi-ku! Qishloqlarda qanchalab odam sholi ekadi. Biri bo'lmasa boshqasi albatta ishlatardi, haqimni berardi. Asosiysi manavinga o'xshagan iymonini yutganlar qosh-qabog'iga qarab sarg'aymasdim. Odam bolasining peshonasi shunchalar sho'r bo'ladimi?.. Xo'sh, endi nimaga erishaman? Bu chol kabilarga odam o'ldirish cho'tmasakan-ku! Aks holda yerto'ladagi chaqaloqni chuqurga ko'mdirib xotirjam yura olmasdi. Qassobdan battar johil ekan bular…»
Shunday xayollar ko'ksini kemirgancha o'tirganda, mashina tor ko'chalardan biriga burilib to'xtadi.
O'ngdagi naqshinkor darvoza ochiq edi. Qariya rulni ichkariga burdi. Kirganlari hamono past bo'yli, kalta yubkali, siynalari yarim ochiq, qizil koftali 30 yoshlar atrofidagi ayol paydo bo'ldi.
«Qizi shekilli, — o'yladi Mehmonali qizdan ko'z uzmay. — Shaharlik-da, otasining yonida ham manavinaqangi ochiq-sochiq yuraveradi bular. Lekin ja ketvorgan ekan. Chol puli ko'pligidan qizini yaxshi parvarish qiladi shekilli…»
— Sen yur men bilan, — dedi Soli ota Mehmonaliga sovuq tikilib. — Og'zingni yum, pashsha kirib ketadi! Yur dedim!..
Mehmonali yana bir karra zimdan ayolga qarab oldi-da, qariyaga ergashdi.
* * *
Soli ota uzun yo'lakdan o'tib kattakon zalga kirdi. Xona juda hashamatli, aylanasiga qimmatbaho jihozlar qo'yilgandi. Mehmonali umri bino bo'lib bu kabi koshonalarga kirib ko'rmagani uchunmi, polga to'shalgan qalin, cho'g' kabi qip-qizil gilamga ham qo'rqa-pisa oyoq qo'yardi.
— Qani, o'tir, yigit, — to'rga ishora qildi Soli ota. — Nega anqayasan? O'tirsang-chi!
Mehmonali itoat bilan ko'rsatilgan joyga cho'kdi. Qariya ham tiz cho'kib fotihaga qo'l ochdi.
— Ishqilib, dushmanlarning ko'zi ko'r, tili soqov, qulog'i kar bo'lsin! Omin, Ollohu Akbar!..
Mehmonali hanuz o'zini oldinda nimalar kutayotgani bilan qiziqardi. Yaratgandan ruhan jazolasa tezroq jazolay qolishini so'rardi. Soli otaning har bir qaltis harakatini ko'rganda, yuragidagi shubha-gumonlar, qo'rquvlar ming chandon ortib, bezovtalanishga majbur etardi. Bir ko'zi esa tashqarida edi. Xuddi qariya Mo'ydinga tayinlagan-u, hozir ko'chadan uch-to'rtta o'zi kabi barzangilarni boshlab keladigandek, Mehmonalini bo'g'izlab tashlaydigandek bo'lardi.
— Endi gapni eshit, — o'rtadagi sukutni buzib gap boshladi Soli ota. — Boyagi Mo'ydin akang mening jiyanim bo'ladi. Aytdim-ku boya, isportchi. Ja mushtumzo'r. Besh-o'n yil burun birovni so'yib qo'yib qamoqlardayam yotib chiqdi zang'ar. Kelajakda senga shu dars bo'lsin deyman-da! U gap qaytarganlarni juda yomon ko'radi.
— Nega bularni menga uqtiryapsiz? — so'radi Mehmonali toqati toq bo'lib. — Ja yomonlik qiladigan bo'lsangiz, mana, qarshingizda o'tiribman. Nima qilasiz cho'zib?
— Ja mahmadonalar xilidan ekansan o'zingam, — norozi qo'l siltab Mehmonaliga alamli boqdi qariya. — Sen kim bo'psanki, yomonlik qilsam? Nimangga yomonlik qilaman? Agar ko'nglimda yomonlik bo'lsa, o'sha o'zing kovlagan chuqurga seniyam ko'mdirvora qolardim. Ko'mmadim-ku!.. Aytgancha, yerto'la voqeasini birovga gullab yurmagin! Bilasan, ogohlantirdim, tilxatniyam yozib bergansan. Kechirib o'tirmayman!..
— Ahmoq emasman gullab, — dedi boshini ters burib Mehmonali. — Undan ko'ra, buyog'iga nima ish qilishimni ayting. Vaqt ketyapti, axir!
Soli ota bir muddat yer chizgancha o'yga toldi. Shu orada boyagi hovlida ro'baro' kelgan qiz ichkilik, gazaklar, shokoladlar terilgan patnisni ko'targancha kirib keldi.
— Xush kepsiz, — dedi muloyimlik bilan Mehmonaliga yer ostidan boqarkan qiz. — Ota, charchamadingizmi?
Soli ota qiziga mehr bilan qarab qo'ydi-da, boshi bilan «yo'q» ishorasini qildi.
Qiz o'ng qo'lini ko'ksiga qo'ygan ko'yi xonani tark etdi.
* * *
— Bu mening yakka-yu, yolg'iz qizim, — dedi Soli ota Mehmonaliga zimdan sinchkov tikilib. — Gapning indallosini aytsam, qizimning ismi Mo''tabar. Eridan ajratvoldim. Haromi o'z bolasini tan olmaganmish. O'sha… Sen yerto'laga ko'mgan bola nevaramiydi. Xudo kechirsin!.. Xullas, Mo''tabar baxtli bo'lishini xohlayman. Uni sen baxtli qilasan. Basharti bosh tortsang, yo senam o'sha Samad haromining yo'lini tutsang, bilib qo'y, joning meni qo'limda. Buni senga boya uqtirdim ham. Qisqasi, bugun nikoh o'qiladi. Mana shu uy senlarniki. Yayrab-yashnab yashaysanlar. Xo'sh, nega og'zingni ochaverasan, Mehmonboy? Gapirsang-chi munday erkakka o'xshab!..
Mo''tabarni ko'rgandanoq Mehmonalining bo'lari bo'layozgandi. Qizning juda jozibali husni deydimi, qomatimi, yo katta-katta ko'zlarimi, ishqilib nimasidir Mehmonalini hayrat va orzu dengiziga uloqtirib tashlagandi. Bu dengizdan sira chiqqisi kelmasdi. Mo''tabar unga yer ostidan tikilib, otasiga bildirmaygina jilmayib qo'ygani bola faqirning jonini uzib olay degandi…
U darrov Barnoni ko'z oldiga keltirdi. Uning so'nggi gaplari, ota-onasining mensimasdan rad javobini berishi, shu harakati bilan kamsitishi miyasida g'ujg'on o'ynab mushtdek yuragini o'rtay boshlagandi.
«Mana, shunday go'zal qiz ham menga o'tli boqishdan tiyila olmadi, — derdi xayolan o'ziga o'zi. — Barno-chi?.. Bilmagan ekan, unga Mehmonali emas, uy kerak ekan. Demak, muhabbati soxta ekan-da!.. Essiz, o'shanda ko'ngil qo'ymasa bo'larkan. Ko'ngil qo'ydi, ortidan halakaning itidek chopdi, izilladi. Barno bo'lsa, parvoyiga ham keltirmadi. Mehmonalini uysizdan olib uysizga soldi…»
* * *
Ha, Mehmonali qariyaning so'nggi so'zini eshitgach, hali o'zi ham tanib-tanimagan yovvoyi ishq o'ti ko'ksini battarroq kuydira boshlagandi…
Ammo bir ko'ngli qariyaga ishonma deya g'alayon qilardi. Boshqa bir ko'ngli esa Mehmonalining vujudini qitiqlab, dunyoga yanada kuchliroq mehr bilan boqishga undardi.
«Qariya rostdanam meni kuyov qilmoqchimi? — o'ylardi Mehmonali hayratdan yoqa tishlagudek bir ahvolda. — Axir… Qizi judayam chiroyli, kelishgan ekan-ku! Bunday qizlarning xaridori ko'p bo'ladi deyishardi-ku! Nahotki, shunday sohibjamol baxtsiz bo'lsa?.. Ha-a, chol boya yerto'lada nima devdi? Kuyovining ismini Samad debmidi? Ha, shunday devdi. O'sha Samadiyam g'irt ovsar shekilli-da! Kelib-kelib sohibjamolniyam tashlab ketadimi!?. Eh, Mehmonali, nimalar bo'lyapti o'zi? Boya go'rkovlik qilib, titrab-qaqshab bo'lsa-da, murdani ko'mding. O'sha paytda sendan boshqasi bo'lsa yuragi yorilib o'lardi. Shubha-gumonlarning ming ko'chasiga kirib chiqding. Yorug' dunyoning mo''jizasi-yu, yaxshiliklaridan butkul umidingni uzding. Endi bo'lsa, baxting, omading shundoq peshonangdan chiqib turibdi… Qiziq, Soli ota gapning dangalini ayta qolsa bo'lmasmidi o'sha yoqdaligida?!. Paysalga solib, qo'rqitib, tilxat yozdirishning nima keragi boridi? To'g'ri shu uyga opkelib Mo''tabarni ko'rsatsa, olam musaffo, Mehmonali ko'nardi, qaysarlik qilmasdi. To'g'ri-da, o'zi chekka bir qishloqdan poytaxtga baxtini, omadini qidirib kelgan bo'lsa. Mana, xudo yor bo'lib o'sha baxt, omad oyog'ining ostidan chiqdi. Yana nima kerak unga? Qishloqda yursa, nimaga erishardi? Yo'-o'q, kallani ishlatishi kerak. Agar shunday sohibjamol qiz baxtsiz bo'lsa, Mehmonali albatta baxtli qiladi. Xudoga shukr, men sportidayam uncha-munchasiga so'zimni berib qo'ymayman. Mo''tabarni himoya qilishga, sevishga, qadrlashga qurbim yetadi…
Obba tulki-ey! Obbo ichidan pishgan qariya-ey!.. Mardikor bozorni aylanib faqat meni tanlabdi. Demak, unga menam yoqib tushganman. Ketib qolishimdan qo'rqib, barzangilarini ishga solgan u. Sezgan-da! Yerning tagida ilon qimirlasa biladi bunaqangi boylar. Xayriyat, birovdan kam bo'lmaydigan chiqa boshladim. Chol sira qo'rqmasa ham bo'ladi. Agar ilgari ketish niyatida turgan bo'lsam, Mo''tabarni ko'rganimdanoq bu niyatimdan qaytdim. Ha, men Mo''tabarga jon-jon deb uylanaman…
To'xta, bu qariyaning navbatdagi hiylasi emasmikan ishqilib? Axir, qaysi ota shunday qizini umrida ko'rmagan, tag-tugini surishtirmagan yigitning qo'yniga solib qo'yadi? Muddaosi nimaykin o'zi? Nahotki, sinab ko'rmoqchi bo'lsa? Nega? Yo'q, bunday emasdirov! Aks holda shu yergacha sudraklab, oldiga mana bunday shohona dasturxon tuzab o'tirmasdi…
Ha-a, taxminlari to'g'ri chiqyapti. Mo''tabarning yoshi o'ttizdan naridaligi ko'rinib turibdi. Buning ustiga erdan chiqqan. Katta shaharlarda erdan chiqqan qizlarning baxti ochilishi mushkulroq kechadi. Shuning uchun Soli ota meni tanlagan. Bo'y-bastim, ko'rinishimdan qizini himoya qila olishimga ko'zi yetgan. Buning ustiga Mo''tabardan yoshroqman. Bo'y yigitman. Qaysi o'ttizga kirib qolgan ayol bo'y yigitga tegishni xohlamaydi. Jon deydi! Qishloqda ko'rgan. Omina opa degan hisobchi ayol ham shunday qilgandi. Eri bilan ajrashib ketgandan keyin hech qancha o'tmay, endi armiyadan kelgan Sulton akaga tegvolgandi. Hamma gapirgandi. Ammo faqat yoshi kattalar gapirgan, gap-so'z qilgan. Qizlar, juvonlar bo'lsa, Omina opaga rosa havas qilishgan…»
Qariya ham ana shuni mo'ljallabdi chog'i. Qizi bo'y yigitga tegsa, maqtanib yuradi-da!.. Mehmonali bunaqa sohibjamolni qaydan topsin?!. Ana, Barno cholning qizidaqa ketvorgan bo'lmasayam, Mehmonalini nazarga ilmadi-ku! Uyi yo'qligini yuziga soldi ochiqchasiga. Mana shu ayolga uylanib qishloqqa oborsa-chi? Birinchi bo'lib Barnoga, uyidagilarga ko'z-ko'zlasa-chi? Qanday bo'ladi? E, qandday bo'ladi! Kuyib, sochini yulsin Barno! Mehmonalining kimligini ko'rsin! Shunday go'zal xotini borligiga guvoh bo'lsin-u, uyida o'tira olmay qolsin!.. Ha, rosa alamidan chiqardi. Xotini bilan yetaklashib borardi-da, tog'asi Obid suvchining hovlisiga — o'zining, bobosi, momosining izlari qolib ketgan uyga kirardi. Atayin qo'shib-chatib bo'lsayam rosa maqtanardi. Xotinigayam shipshitib qo'yardi. Kuydirib, kul qilishardi. Eh, rosa ko'nglidagidek ish bo'lardi…
* * *
— Uxlab qoldingmi? Gapirmaysanmi? — o'rtadagi sukutni buzib so'radi Soli ota. — Mo''tabar yoqdimi senga? Mening gapimga kirasanmi, yo…
— Men roziman, — dedi Mehmonali. — Uylansam, shunday qizga uylanaman-da, ota! Qolaversa…
— Boshqa gaplarni qo'y, — ikki kaftini bir-biriga ishqalab tizzalab oldi Soli ota. — Javobing haqiqatan aqlli odamning javobi bo'ldi, barakalla! Endi tag'in bir gapim esingda bo'lsin! Men biznes odamiman. Bir umr savdogarchilik qilib o'tdim. Nima qilayki, qarib qoldim. Sog'liq qurmag'ur pand berib qo'yyapti. Xudo o'g'ildan qisdi-da, na iloj!?. Bittagina shu Mo''tabarni berdi xolos. Shunisigayam shukr! Agar yaxshi kuyov bo'lib yursang, qizimning aytganidan chiqmasang, topganim senlarniki. Go'rimga orqalab ketmayman-ku boyliklarni!.. Mo''tabar, hoy Mo''tabar! Qayda qolding?
Zum o'tmay Mo''tabar yuz ko'rsatdi. Adrasdan ko'ylak-lozim kiyibdiki, bir husniga o'n husn qo'shilganday ochilib ketibdi.
Mehmonali unga yer ostidan bildirmaygina razm solarkan, sal qursa og'zidan so'lagi oqib ketay derdi. Yuragi bezovta urib o'zi sezmagan holda mushtlarini tugardi.
* * *
— Ha, otajon, — deya o'ng qo'lini ko'ksiga qo'ygancha Soli otaning qarshisida hozir bo'ldi Mo''tabar. — Biror narsa kerakmidi?
— O'tir, — dedi qariya atayin Mehmonalining yonidan joy ko'rsatib. — Muhim gap bor!..
Mo''tabar asta kelib Mehmonalining yonidan joy oldi. Garchi oralarida ellik santimetrcha bo'shlik bo'lsa-da, Mehmonalining ko'ksi qaynab ketayotgandek bezovtalana boshladi. Biroq sezdirmadi. Hayajonini sir tutish ilinjida bosh egib oldi.
— Senga aytgan yigit mana shu edi, — dedi Soli ota. — Bilasan, men ochiq gapirishni xush ko'raman. Xo'sh, senga ma'qulmi Mehmonali?..
Mo''tabar ilkis bosh ko'tarib Mehmonaliga bir qarab qo'ydi-yu, qayta bosh egdi.
— Barakalla, — dedi Soli ota kulimsirab. — Hozir Samin mulla keladi. Nikoh o'qitamiz ikkalangizga. Bir-birlaringni hurmatlab, ehtiyotlab yashaysanlar shu uyda. Kaming bo'lmaydi. Hamma narsang to'kis bo'ladi. Nima deysan?
Mo''tabar otasiga yalt etib qaradi-da, yelka qisdi.
— Bo'pti, unda sizlar o'tira turinglar, — Soli ota o'rnidan qo'zg'aldi. — Men qo'shnilarni chaqiray. Guvohlikka o'tishsin. Sizlar gaplasha turinglar, tanishinglar!
* * *
Oradan bir hafta o'tdi. Mehmonali umri bino bo'lgandan beri birinchi marta o'zini shu qadar baxtli his etdi. Soli ota u o'ylaganchalik johil emaskan. Ikki yoshga umuman xalal bermadi. Mehmonalini ilgarigidek tergab, qo'rqitib xit qilmadi. Har zamonda kirib oziq-ovqat, mayda-chuyda narsalar olib kelib oshxonaga qo'ydi-yu, ikkovlaridan hol so'ragach, chiqib ketaverdi. Mehmonalining yuragiga o'rnashib qolgan vahima, qo'rquv, nafrat hissi vaqt o'tgani sayin so'na borardi. Ayniqsa, Mo''tabarni har erkalaganda, yorug' dunyo ko'zlariga yanada go'zalroq ko'rina