Kallakesar 3 (kamolov) (3-sahifa)

Boshqalar

bo'lmaydi. Yeganim oldimda, yemaganim ortimda bo'ladi…»

* * *

Mehmonali kelguncha hamma hujjatlarni taxt qilib qo'yishgan ekanmi, ertasi kuni tushdan keyin soqchilar uni tashqariga sudraklashdi. Tayinlashgandi. Endi SIZO ga olib borishadi. U yerda o'tirib sud hukmini kutadi. Ammo koloniyaga ketmaydi. Qo'ysinboy aka SIZO dagilar bilan kelishib qo'ygan ekan. Mehmonali bir yilni turmaning o'zida o'tkazarkan. Ammo bu yerdagi shart-sharoit, muhit juda yomonligini ham shipshitishgan. Turmadagi aristonlarni soqchi-yu, nazoratchilardan tashqari «qonundagi o'g'ri» va uning gumashtalari kuzatuvga olgan. Bu chirkin muhitdagi hayotini xuddi o'shalar belgilashadi, so'nggi qarorni o'g'riboshining o'zi chiqaradi. Ammo Mehmonali zarracha cho'chimasdi. Bilardi. Unga qo'yilgan ayb aristonlar olamida cheksiz hurmatga sazovor etishi tayin. Negaki, hech bir ariston mentni yoqlamaydi. Ularga yaltoqlangan, kameraning gapini yetkazgan mahbus siquvga olinadi, kerak bo'lsa, o'ldirib yuboriladi. Turma qonunlari shuni taqozo etarkan…

Mehmonali o'tirgan mashina qandaydir keng tavaqali darvozadan ichkariga o'tib yana picha yurdi. Goh o'ngga, goh chapga burildi. Tashqarida allakimlarning baqir-chaqirlari qulog'iga chalindi. Nihoyat mashina to'xtagach, soqchilardan biri eshikni ochdi. Uning yonida bir it yetaklagan, barvasta askar, orqaroqda yana bir askar qo'lidagi avtomatni Mehmonali tarafga to'g'rilagan ko'yi qotib turardi.

— Chiq ivirsilanmay tez, — buyurdi soqchi baland ovozda. — Qo'llarni orqaga qil!

Mehmonali pastga tushgani hamono askar yetaklab olgan ovcharka bezovta hurib u tomon intila boshladi.

«Itiyam o'zidan battar bu g'alamislarning, — ko'nglidan o'tkazdi Mehmonali soqchilar ta'qibida ro'paradagi bino tomon ketib borarkan. — Aristonni taniydimi bu mahluqlar ham? Tushishim bilan akillashni boshladi — ya! Suyakka tiqilib o'lgur!..»

Buyoqdagi manzara xuddi detektiv filmlardagidek kechdi. Navbatchilik qismiga kirishdi. Ichkarida uch-to'rt chog'li, barvastalikda bir-biri bilan poyga o'ynashga hozir askarlar shay turishgan ekan. Sal narida esa keng yelkali, malla, yuzlari zaxildan zaxil mayor qo'lida charm tayoqni o'ynatgancha turardi.

— Shumi qahramon? — soqchidan so'radi mayor Mehmonaliga ishora qilib. — O'sha aytilgani shumi?

— Xuddi o'zi, — dedi soqchi mayor bilan so'rashish asnosida. — «Derzkiy» emas lekin. Qo'rqmasangizlar ham bo'ladi. Xuddi yuvosh itga o'xshaydi. Hurmaydi, sakramaydi. Jim yuradi.

— Hali ko'ramiz-da yuvoshligini, — dedi mayor Mehmonaliga yaqin kelib. — Xo'sh, qahramon, nega qotib qolding? Yechin!..

— Nimani yechay? — so'radi Mehmonali tushunmay. — Nega yechinaman?

— Vey, bu yer katta xolangning uyimas, — baqirdi uni yelkasidan tortqilagan ko'yi nari surib mayor. — Bu yerda savolni men beraman! Yechin dedim senga!

— Nimani yechay? Kurtkamnimi?

— Trusiginggacha yechasan, — yanada qattiqroq baqirdi mayor. — Bo'l tez!

— Turtma meni, — oxiri toqati toq bo'lib Mehmonali mayorning qo'lini yelkasidan olib tashladi. — Haqqing yo'q turtishga!

— Nima?

Jahli burnining ustida turarkan. Mayor shu zahoti yuzlari qizarib, Mehmonalining yelkasiga charm tayoq bilan tushirib qoldi.

— Kimning haqqi yo'q? Gapir, isqirt!

— Xudodan qo'rqlaring hech bo'lmasa, — bo'sh kelmadi Mehmonali mayorning ko'zlariga nafrat aralash boqib. — Qarshingda hayvonmas, odam turibdi-ku!

— Ie, tiling uzunmi hali? Bu yerda xudo menman, bildingmi? Yechin dedim!..

* * *

Turma haqidagi dastlabki taassurotlari shulardan iborat bo'ldi.

Mayorning turtkilari ostida yechindi, nimalarnidir tekshirishdi, kursiga o'tqazib suratga olishdi, kaftlariga qora bo'yoq surib qaysidir qog'ozga bostirishdi. Shu amallar yakun topgachgina goh yelkasi, goh beliga avtomat qo'ndog'i bilan turtib yo'lakka olib chiqishdi. Uyog'iga turma nazoratchisi, xomsemiz, nuqul beo'xshov irshayaveradigan erkak uni oldiga solib kameralarning biriga olib kirdi.

Kameraga ikki qavat qilib karavotlar qo'yib chiqilgan. Yuqoridagi bir qarich darichadan Ollohning mo''jizasi — yorug'lik tushib turardi.

Ammo kamera ichkarisidan badbo'y hid taralardi. Agar bunday hidga o'rganmagan odam kirsa, ko'ngli ag'darilib qusib tashlashi aniq edi. Mehmonali hayotida bu taxlit hidlar-u, holatlarni ko'p ko'rgan, ko'p bor dimog'ida tuyib ko'rgani sababli jirkanib o'tirmadi.

Karavotlardan beriroqqa uzun stol qo'yilibdi. Atrofida to'rt ariston o'tirardi. Ular kamera eshigi ochilgani hamono dast o'rinlaridan turishdi-yu, karavotlari tomonga yo'rg'alashdi va shu ko'yi hammalari baravar Mehmonalini kuzata boshlashdi. Aftidan salom berishini kutishdi.

— Salom, bratva, — deya o'ng qo'lini ko'ksiga qo'yib o'tirganlarga bir-bir nigoh tashladi Mehmonali. — Men Mehmonman!

— Xush kelding, yaxshi odam, — deya asta o'rnidan turib Mehmonaliga yaqin keldi yoshi oltmishlarga borgan, tepakal, qalin qoshlarigacha buralib o'sgan ariston. — Demak, sen Mishasan bundan buyog'iga.

— Mayli, Misha bo'lsam Mishaman-da, — dedi Mehmonali unga so'rashish uchun qo'l uzatarkan. — Joningiz salomat bo'lsin!

— Meni Saveliy amaki deb chaqiraver, — dedi ariston. — Anavi bukchayib o'tirgan akang Vasya, chapdagi dumaloq yuzli akang Jenya. Yonidagisi Marat.

— Tanishganimdan juda xursandman, — dedi Mehmonali barchalariga jilmayib boqib. — Nasib bo'lsa, kelishib yashaymiz-da endi!

— Sen hurmatga loyiqsan, — dedi Saveliy amaki. — Qilib yurgan ishlaringni bilamiz. Sen qahramonlarcha ish tutgansan. Omadingni bersin! Shuning uchun sen hov birinchi qavatdagi karavotga joylashasan! Qani, marhamat!

Mehmonali asta borib ko'rsatilgan karavotga qo'lidagi kerakli buyumlar solingan xaltachani tashladi.

— Endi biz seni mehmon qilamiz, — dedi kaftlarini bir-biriga ishqalab Saveliy amaki. — Senga atab qo'yganimiz bor. Qani, yigitlar, hamma buyoqqa kelsin!

* * *

Mehmonali ilgari bu kabi aristonlar, jinoyat olami vakillari bilan osh-qatiq bo'lib ko'rmagan. U aristonlarni o'ta sovuqqon, alamzada, noinsof, hamisha darg'azab, ikkiyuzlamachi, ta'magir deb hisoblardi. Hozirgi mulozamatni ko'rib hayratdan yoqa ushlay dedi…

Yo'q, avvaliga ishongisi kelmadi. Shunaqa yo'l bilan sinab ko'rishsa kerak deb xayol qildi. Biroq bu yerda sinovning hidi kelmasdi. Saveliy amaki hash-pash deguncha stol ustiga bir xil hajmda kesilgan qora non, bir shisha ichkilik, dudlangan go'sht qo'ydirib chiqdi. Joylashib olib, alyumin krujkaga to'ldirilgan ichkilikni xuddi askarchasiga bir aylantirib, gazagiga dudlangan go'sht bo'lagidan tishlashgach, Saveliy amaki qo'ynidan bir dona papiros chiqarib Mehmonalining oldiga qo'ydi.

— Bu nimaligini bilasanmi, o'g'lim? — so'radi u kameradoshlarga bir-bir yer ostidan razm solib. — Qo'lingga olib ko'rganmisan?

— Bu oddiy papiros, — dedi Mehmonali yelka qisib. — Lekin men chekmayman. Shuning uchun qo'limgayam olib ko'rmaganman.

— Tushunaman, — dedi Saveliy amaki sovuq tirjayish qilib. — Unda qo'lingga olib ko'r! Yo mening ra'yimni qaytarasanmi?

— Yo'g'-e, — Mehmonali xijolat tortgan ko'yi papirosni shoshib qo'liga oldi. — Sizning yaxshi insonligingizni, qolgan bratvalarniyam yomon insonlarmasligini ko'rdim. Do'stlar uchun zahar yutsa arziydi, amaki!

— Barakalla, — dedi Saveliy amaki quvonib. — Demak, sen bilan do'stlashsak arziydi. Biroq bu papirosmas, tamakisi olib tashlanib, o'rniga nasha tiqilgan. Bilasanmi nasha nimaligini?

— Albatta, ko'p eshitganman. Ammo ochig'ini aytaman. Bunday narsalarning yaqiniga yo'lamaganman.

— Ishonamiz, — dedi Saveliy amaki. — Bugun sen bizning aziz mehmonimizsan. Xudo xohlasa, kelgusida ota-bola, aka-ukaday bo'p ketamiz. Sen aristonlarning dushmani bo'lmish mentni tinchitibsan. Hali o'g'riboshi ko'rgani yo'q seni. Chaqirtiradiyam. O'shanda senga o'g'riboshimiz mukofotning zo'rini beradi. Ha endi… Bizniki shunaqa… Kamtargina-da…

— Rahmat, — dedi bosh egib Mehmonali. — Xudo meni sizlarday ajoyib insonlar bilan uchrashtirdi. Men… Bratvalar uchun kerak bo'lsa jonimni fido qilaman…

— Endi tutat-da, tort! Buniyam ichkilik kabi aylantiramiz. Xuddi askarchasiga aylantiramiz!..

* * *

Hali og'uni tutatib ulgurmagandi. Endigina gugurtni qo'liga olgandi. Kamera eshigi sharaqlab ochilib, ichkariga turma nazoratchisi kirib keldi.

U ostona hatlab ichkariga kirishi bilan mahbuslar baravar o'rinlaridan turishdi.

— Sen men bilan yurasan, — Mehmonaliga yuzlanib so'z qotdi nazoratchi. — Qo'llaringni orqaga qilib oldimga tush!..

Mehmonali hayron bo'ldi-yu, kameradoshlarga bir-bir qarab olib buyruqni ado etdi.

Turmaning uzun yo'laklari orqali yurib borib chapga burilishdi. Sal narida navbatchilik qismi joylashgan. Ichkaridan turma xodimlari yo ofitserlarning baqir-chaqiri atrofni tutgan edi.

Nazoratchi bu yerdan ham indamay o'tib, taxminan ellik metrcha yurishgach, o'ngga burilishni buyurdi. Shundoq ro'parada turma rahbarining kabineti joylashgan ekan. Eshik qarshisiga yetishgach, nazoratchi Mehmonalini devorga qaratib turg'azib qo'ydi-da, o'zi eshikni ochdi.

— O'rtoq podpolkovnik, mahbus Murodov olib kelindi, — hisob berdi u turga yerida. — Nima qilay? Olib kiraymi?

— Olib kir! — buyurdi ichkaridan turib dag'al ovoz sohibi.

Mehmonali nazoratchining buyrug'iga itoat etgan holda kabinetga kirdi.

Kabinet keng edi. To'rdagi uzun stol qarshisida o'rta bo'yli, keng yelkali, mo'ylovdor erkak kerilgancha o'tirar, ikki ko'zi Mehmonaliga yeb qo'ygudek sovuq boqardi.

Turma rahbari tashqi ko'rinishidan juda-juda o'zbekka o'xshardi.

* * *

Mehmonali ichkariga kirgach, podpolkovnikning buyrug'ini kuta boshladi.

Turma boshlig'i gap boshlashga negadir shoshilmasdi. Mehmonaliga boshdan oyoq nazar tashladi. Ko'zlariga sovuqqon boqib bir necha marta bosh chayqab oldi. Mehmonali esa boshqa narsadan mamnun tortgandi. Musofir yurtda o'zbekni uchratgani, yana turma boshlig'i yurtdoshi ekanidan terisiga sig'mas darajada quvonardi. Ishonardi. Bu odam arosatda qo'ymaydi. Nima bo'lganda ham bir tuproqning odami-ku! Tashlab qo'ymas, axir!..

— O'tir manavi yerga, — buyurdi o'zbekchalab boshliq. — Tortinma, bemalol, o'zingni erkin tut!..

— S-siz… Rostdanam o'zbekmisiz? — quvonchini ichiga sig'dira olmay so'rashga jazm etdi Mehmonali.

— Ha, o'zbekman, — javob qildi uni mensimaygina javob qildi turma boshlig'i. — Tohir Suyunov bo'laman. Lekin bundan keyin meni «o'rtoq boshliq» deb chaqirasan! Uqdingmi?

— U-uqdim, — bosh irg'adi Mehmonali o'tirgan yerida. — Albatta shunday deb chaqiraman, o'rtoq boshliq!

— Barakalla. Endi maqsadga o'tamiz… Xullas, sen Qo'ysinning odami ekaningni bilaman. Qancha o'tirishinggacha hammasi kelishilgan. Ammo bu yerni turma deb qo'yibdi. Turmaning o'z qonunlari, sirlari, shartlari bor.

— Bilaman, — dedi Mehmonali beixtiyor jiddiy tortib. — Hammasini tushuntirishgan.

— Unda menga quloq sol. Kameradagilar bilan tanishib ulgurdingmi?

— Ha, tanishdim.

— Saveliy degan bachchag'ar qanday odam ekan? Senga ma'qul bo'ldimi?

— Qariyami? Ha, yaxshi odamga o'xshaydi. Yaxshi qarshi oldi.

— Xuddi o'sha Saveliy kamerangda «smotryaщiy». Bilasanmi ma'nisini?

— Bilaman. Jo'raboshi-da bizning tilda!

— Haqsan. Saveliy jo'raboshi. Sen uning nega qamalganini aniqladingmi?

— Yo'q, — dedi Mehmonali turma boshlig'iga yer ostidan boqib. — Hali ulgurmadim so'rashga.

— U yaramas to'rt begunohni so'yib tashlagan. Lekin shularning uchtasini bo'yniga olmayapti. Tergovchilar rosa harakat qilishdi. Biroq kalavaning uchini topa olishmadi.

Mehmonali turma boshlig'ining asl muddaosini tushuna olmay, yelka qisish bilan cheklandi.

— Balki sen yordam berarsan kalavaning uchini topishga-a? Qo'lingdan keladimi?

Mehmonali bu savolni sira kutmagandi. Biroz dovdirab qoldi. Chunki yo'lga chiqishidan oldin Samad turmadagi ikir-chikirlarni rosa qulog'iga quygandi. Turma xodimlarining gapiga uchib qo'ymaslikni, aristonlar orasida gap tashuvchiga aylanmaslikni uqtirgandi. Shuning uchunmi, nima deb javob qilishni bilmay garangsidi. Ammo boshliq uzoq kutmaydi. Indamay o'tiraversa, tag'in ijikilaydi…

Eh, shu tamaki hidi anqigan xonasidan tezroq daf bo'la qolsaydi…

— Qo'limdan kelgan taqdirdayam bu ishni qila olmayman, o'rtoq boshliq, — bu safar dadil javob berdi Mehmonali. — Bunaqa narsalar menga to'g'ri kelmaydi.

— Nima? — Tohir bunday keskin javobni kutmagandi. Azbaroyi jahli chiqqanidan beixtiyor o'rnidan sakrab turdi-da, Mehmonalining tepasida hozir bo'ldi.

— Yana bir marta takrorla! Nima deding?

— Bunaqa ishlarni qila olmayman, — javobini takrorladi Mehmonali. — Menga to'g'ri kelmaydi.

— Shunaqami?..

Turma boshlig'i jahdini jilovlay olmay ortga tislanib, devorni mushtladi. Keyin esa ildam yurib borib joyiga cho'kdi.

* * *

— Vey, yigit, sen qaerda turganingni bilasanmi o'zi? — o'tirgan yeridan Mehmonaliga sovuq tikilib so'radi turma boshlig'i. — Kim bilan gaplashayotganingni fahmlayapsanmi?

Mehmonali indamadi. Nima deb javob qaytarishni bilmadi. Bilgani shu bo'ldiki, podpolkovnik uning zimmasiga xavfli bir vazifani yuklashni mo'ljallayapti. Uning qo'li bilan ko'zlagan niyatiga yetish payiga tushgan.

— Seni qanday jinoyat sodir etganlikda ayblashgani ravshan bo'lsa kerak-a? — bu gal gapni uzoqdan boshladi Tohir. — Farosating yetganmi o'zi?

Mehmonaliga turma rahbarining so'nggi savoli juda alam qildi. Agar turmadamas, ko'chada kimdir shunday masxaraomuz, kamsitib savol bersa, miyasini chaqib qo'yardi. Baxtga qarshi bu yerda miq eta olmaydi. Hammasini Samad uqtirib, miyasiga quygan. Nima qilsa, qanday baloga yo'liqishi-yu, oxiri nima bilan tugashini tushuntirgan.

— Yetadi, — dedi majburan o'zini bosib Mehmonali. — Mentni o'ldirganlikda ayblashgan.

— Juda soz. Endi bir savolimga javob ber. Kamerangdagilar bundan xabardormi?

— Xabardor. Saveliy amakining o'zi aytdi.

— To'g'ri, gaping rost. Aristonlar pixini yorgan odamlar. Hamma gapdan xabar topa olishadi. Lekin Toshkentingda nima ish qilganing, qanday qandlar yeb qo'yganingni bilishmaydi-da o'shalar! Yo tonasanmi?

Mehmonali kirgandan beri boshida bo'lgani kabi xavotirga tushmayotgandi. Turma boshlig'ining muomalasi, holatga ancha ko'nikib qolgandek edi.

— Nima ish qilgan ekanman? — savolga savol bilan javob qaytardi Mehmonali. — O'-o'rtoq boshliq… Kechirasiz-u, tushunmadim.

— Tushunasa-an! — dedi sovuq tirjayib turma boshlig'i. — Baloni tushunasan senlar! Endigina tug'ilgan go'dakni o'ldirib yerga ko'mganing, fohishaga uylanib uyda o'tirganing, o'sha fohisha birovlar bilan yotib ro'zg'orga pul topib kelgani, sen esa o'sha pullar evaziga kayf qilib yurganingni nazarda tutdim. Yo adashdimmi?

Mehmonali bu gaplarni turma rahbaridan eshitishni sira kutmagandi.

Qotib qoldi.

Tili kalimaga kelmay, ko'zlari olma tergan ko'yi tizzalarigacha o'ziga bo'ysunmay titray boshladi.

***

— Ha, qo'rqib ketdingmi? — masxaraomuz tirjayish qildi Tohir Suyunov. — Birov bilmaydi, bilgan qandimni yeb yuraveraman deb o'ylaysan-da-a? To'g'ri, sen tarafdagi melisa, prokurorlar bilmasligi mumkin. Chunki okaxonlaring ularniyam og'zini moylab qo'ygan. Usta okaxonlaring bunaqa ishlarga. Lekin shu yerdan turib ham melisalarga shipshitib qo'yish qo'limizdan keladi, qahramon. Qo'limizdan hamma ish keladi. Lekin unday qilmayman. Bilasanmi nega? Sababi shuki, anavi fohisha bilan bo'lgan gaplar, go'dakni podvalga ko'mishingdan Saveliy amaking xabar topsa, senga yetib ortadi. Vah, ja-a yomon qip tashlashadi seni aristonlar. Birinchidan, gap kamerangga yetgani hamono seni unitazning yonboshiga itqitishadi. Xuddi o'sha yerda badbo'y hidlarni hidla-ab yashaysan. Bundan tashqari, hech bir ariston seni davraga qo'shmay qo'yadi. Xudoning bergan kuni aristonlarning oyog'ini yuvib, poyida tiz cho'kib umr kechirasan. Kerak bo'lsa, ular senga orqasini o'ptiradi. Qani aytganini qilmay ko'r-chi!..

— Ba-as! — beixtiyor baqirib yubordi Mehmonali. — Itimos, o'rtoq boshliq, yetadi! Yetadi!..

— Qo'rqib ketdingmi? — turma boshlig'i yanada jonlanib Mehmonaliga yaqin keldi. — Qo'rqmaganning joni nechtaykan!?. Xo'sh, tarqataveraymi o'sha gaplarni? Yo biz bilan kelishib ishlaysanmi? Ishon, agar biz bergan topshiriqlarni uddalay bilsang, turmadagi hayoting birmuncha yaxshilanadi. Mayli, bir yil o'tirgin. Biroq bir yil ham ja cho'zilib ketadi turmada. Bu yer ozodlikmas, turma, ukam, turma!..

* * *

Rozi bo'lishdan boshqa yo'l qolmaganini Mehmonali tushunib yetgandi. Qarshisidagi zaxil yuzli bu yurtdoshi aytgan ishni bajarmasa, it kuniga solishi muqarrarligini sezib turardi. Shuning uchun gapni cho'zgisi kelmadi. Tavakkal qilishni ma'qul topdi.

— Roziman, — dedi u yer chizib. — Faqat o'sha gaplar oramizda qolsin, iltimos, aka!

— Albatta qoladi, — Tohir kaftlarini bir-biriga ishqalagancha joyiga borib o'tirdi. — Men so'z berdimmi, demak, so'zimda turaman. Qani, o'tir!

Mehmonali ortiqcha qarshilik qilib o'tirmay, turma boshlig'i ko'rsatgan kursiga cho'kdi.

— Saveliyni shunday gapga tutasanki, — uqtirishga tushdi u. — O'ziyam bilmay qolsin tilidan ilinganini! Shu bachchag'arni deb necha marta tergovchi almashtirildi. Baribir bo'yniga olmayapti.

— Men… Harakat qilaman, — dedi Mehmonali asabiy lab tishlab. — Harakat qip ko'raman!

Turma boshlig'i nimadir yodiga tushgandek dast o'rnidan turdi-da, orqaroqda turgan temir sandiqni ochib ichidan diktofonni olib Mehmonaliga uzatdi.

— Manavindan foydalanishni bilasanmi?

— Bilaman, — dedi Mehmonali diktofonni qo'liga olarkan. — O'zimnikiyam boridi, kimgadir berovdim, qaytarmagan.

— Unda juda ustalik bilan ish tut. Kameraga kirmasingdan oldin diktofonni yoqqin-da, kissaga joylavol. Kameradagilarga umuman ko'rsatma. Ko'rib qolishsa, kallangminan javob berasan. Uqdingmi?

Mehmonali so'zsiz bosh irg'ab turma boshlig'ining savoliga javob qaytardi.

— Barakalla, — dedi u Mehmonalining yelkasiga qoqib. — Saveliyni ilintirib ber qarmoqqa! Ishni qoyillatsang, keyingi hayotingni o'ylab ko'ramiz. Balki… Qaysidir yaxshiroq kameraga o'tkazarmiz… Xullas, ko'ngling to'q bo'lsin! Endi bor! Omadingni bersin, hamshahar!

* * *

Mehmonali ham anoyi emas. Turmadagi bu taxlit ishlar, gap-so'zlar haqida ko'p eshitgan. Chuv tushib qolganlar, sirli ishini sezdirib qo'yib aristonlarning g'azabiga uchraganlar haqida ham gapirib berishgan. Samad ham turma sirlarini shipshitayotib, ayni «stukach»lik masalasida ham aytib ogohlantirgandi. «Stukach», ya'ni, to'porichasiga aytganda, ikkiyuzlamachilar hech qachon jinoyat olami vakillari orasida hurmat topa olmasligini gapirgandi…

Shunday xayollar iskanjasida kamerasiga yetib keldi. Soqchi shosha-pisha kamera eshigini ochdi-da, sovuqqon va zardali ohangda buyurdi:

— Kir!..

Mehmonali kirishdan oldin epchillik bilan diktofonni yoqdi-da, kissasiga qayta joyladi. Shundan keyingina buyruqni ado etdi…

Kameradoshlari uni ko'rgach, birinchi galdagidek qiziqish bilan boqishmadi. Saveliy amaki ham karavotida qanday cho'zilib yotgan bo'lsa, shundayligicha yotaverdi. Faqat bir-ikki tomoq qirib oldi xolos.

Ishni tezlashtirish lozim edi. Turma boshlig'i kechki yo'qlamadan keyin yana chaqirtirishini aytgan. Shoshilmasa, ulgurmaydi. Ulgurmasa, turma boshlig'i shubhalana boshlaydi. Imi-jimida aristonlar bilishi kerak bo'lmagan gaplarni tarqatish payida bo'ladi. Shularni o'ylab karavotiga cho'kdi. Ammo ilkis yana o'rnidan qo'zg'aldi. Go'yo asabiylasha boshlagan bo'lib, bir necha marotaba kameraning uyog'idan buyog'iga borib keldi.

Aristonlar hayron bo'lishmasdi. Unga yotgan yerlarida hissiz qarashardi. Mehmonali payqagan bo'lsa-da, tusini o'zgartirmasdan, eshitilar-eshitilmas so'kindi.

— Itdan tarqagan ment! Iflos! Meni kim deb o'ylayapti o'zi bular? Aniqlab bo'psan! Hayotda aytmayman sen kutgan gapni! He enangni!..

Ana shu so'kinishlari ish bera boshlagandek bo'ldi. Saveliy amaki dast o'rnidan turdi-yu, bir muddat Mehmonaliga sirli nigohlarini qadagan ko'yi sukut saqladi. So'ngra karavotdan pastga tushib unga yaqin keldi.

— Nima bo'ldi, Mehmon? Nega asabiysan? Nima gap o'tdi?

Mehmonali qariyaga ta'sirini o'tkaza olganidan quvonib battar jig'ibiyron bo'la boshladi.

— E, anavi turma boshlig'ini so'kyapman, — dedi u mushtlarini tugib. — Bo'ynimga yana bir qotillikni ilishga chog'lanibdi xunasa!

— Ie, — hayron bo'lib unga qattiqroq tikilib qaradi Saveliy amaki. — Nega unaqa qiladi u haromi? Turma boshlig'ining tergovga aralashishga haqi yo'q-ku! Aytmadingmi shuni?

— Tergovchi yonidaydi, —